অসমৰ ইতিহাসৰ এক ক'লা অধ্যায়: নেলী হত্যাকাণ্ড (১৯৮৩) ।।Nellie Masscre

১৯৮৩ চনৰ ১৮ ফেব্ৰুৱাৰী তাৰিখে অসমৰ নগাঁও (বৰ্তমান মৰিগাঁও) জিলাৰ নেলী আৰু ইয়াৰ কাষৰীয়া ১৪ খন গাঁৱত সংঘটিত হোৱা নেলী হত্যাকাণ্ড স্বাধীন ভাৰতৰ ইতিহাসৰ অন্যতম এক মৰ্মান্তিক আৰু ভয়ংকৰ গণহত্যা। চৰকাৰী সূত্ৰমতে ২,১৯১ জন লোক নিহত হৈছিল, যাৰ বেছিভাগেই আছিল বঙালী মূলৰ মুছলমান সম্প্ৰদায়ৰ লোক। এই হত্যাকাণ্ড আছিল ৰাজনৈতিক স্বাৰ্থ, জাতিগত বিদ্বেষ আৰু প্ৰশাসনিক ব্যৰ্থতাৰ এক ভয়াৱহ পৰিণতি।

১. হত্যাকাণ্ডৰ কাৰণ আৰু পটভূমি 

নেলী হত্যাকাণ্ডৰ শিপা আছিল অসমত দীৰ্ঘদিন ধৰি চলি থকা 'বিদেশী খেদা আন্দোলন'ত।

 * প্ৰব্ৰজনৰ সমস্যা: বাংলাদেশৰ পৰা হোৱা সন্দেহজনক অনুপ্ৰৱেশৰ ফলত অসমৰ ভূমিপুত্ৰৰ মাজত জনসংখ্যাগত পৰিৱৰ্তন, সাংস্কৃতিক ভাবুকি আৰু অৰ্থনৈতিক নিৰাপত্তাহীনতাৰ সৃষ্টি হৈছিল। ইয়াৰ ফলস্বৰূপে সদৌ অসম ছাত্ৰ সন্থা (AASU) ৰ নেতৃত্বত 'বিদেশী'সকলক চিনাক্ত আৰু বহিষ্কাৰ কৰাৰ দাবীত এক গণ আন্দোলন গঢ় লৈ উঠে।

 * ১৯৮৩ চনৰ বিতৰ্কিত নিৰ্বাচন: আন্দোলনকাৰীৰ তীব্ৰ বৰ্জন আৰু বিৰোধিতাৰ মাজতো সেই সময়ৰ কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰে (প্ৰধানমন্ত্ৰী ইন্দিৰা গান্ধীৰ নেতৃত্বত কংগ্ৰেছ চৰকাৰ) অসমত বিধানসভা নিৰ্বাচন অনুষ্ঠিত কৰাৰ সিদ্ধান্ত লয়। আন্দোলনকাৰীসকলে নিৰ্বাচনত অংশগ্ৰহণ কৰা লোকসকলক (যিসকলৰ বেছিভাগেই আছিল সংখ্যালঘু সম্প্ৰদায়ৰ) বিদেশীৰ পক্ষ লোৱা বুলি গণ্য কৰে।

 * হিংসাৰ পৰিৱেশ: নিৰ্বাচনী হিংসাৰ সময়ছোৱাত নেলী অঞ্চলৰ স্থানীয় তিৱা আৰু অন্যান্য জনগোষ্ঠীৰ মাজত এই গুজব বিয়পি পৰে যে তেওঁলোকক সংখ্যালঘু প্ৰব্ৰজনকাৰীৰ দলে আক্ৰমণ কৰিছে। এই গুজব আৰু প্ৰৰোচনাৰ ফলত জনতাক প্ৰতিশোধমূলক আক্ৰমণৰ বাবে উচটোৱা হৈছিল।

 * প্ৰশাসনিক বিফলতা: নিৰ্বাচনৰ সময়ত প্ৰশাসনে আইন-শৃংখলা ৰক্ষা কৰাত চূড়ান্তভাৱে ব্যৰ্থ হয়। নিৰাপত্তা বাহিনীক সঠিক সময়ত মোতায়েন নকৰাৰ ফলত কেইবা ঘণ্টাজুৰি নেলী আৰু কাষৰীয়া গাঁওসমূহত এই গণ অত্যাচাৰ চলে।

২. হত্যাকাণ্ডৰ পাছৰ পৰিস্থিতি 

হত্যাকাণ্ডৰ পাছত চৰকাৰৰ দুটা মূল কৰ্তব্য আছিল – ভুক্তভোগীসকলক সাহায্য আৰু অপৰাধীসকলক ন্যায় প্ৰদান কৰা।

ক. সাহায্য আৰু পুনৰ সংস্থাপন:

 * এককালীন সাহায্য: নিহতৰ পৰিয়ালক সেই সময়ত এককালীন ৫,০০০ টকাকৈ (Ex Gratia) সাহায্য দিয়া হৈছিল, যি আছিল বৰ্তমানৰ মূল্যত অত্যন্ত নগণ্য।

 * সীমিত পুনৰ সংস্থাপন: জীয়াই থকা লোকসকলক শিবিৰত অস্থায়ী আশ্ৰয় আৰু চিকিৎসা সেৱা দিয়া হৈছিল। অৱশ্যে, তেওঁলোকৰ ঘৰ-দুৱাৰ আৰু সম্পত্তিৰ প্ৰকৃত ক্ষতিৰ তুলনাত সাহায্যৰ পৰিমাণ আছিল অপৰ্যাপ্ত।

খ. ন্যায়ৰ পৰা বঞ্চিত (Justice Denied):

 * তিৱাৰী কমিছন: ঘটনাৰ তদন্তৰ বাবে ত্ৰিভুৱন প্ৰসাদ তিৱাৰী কমিছন গঠন কৰা হৈছিল। কমিছনে ১৯৮৫ চনত প্ৰতিবেদন দাখিল কৰে।

কিন্তু, সেই সময়ত হিতেশ্বৰ শইকীয়াৰ নেতৃত্বত থকা কংগ্ৰেছ চৰকাৰে এই প্ৰতিবেদনখন ৰাজহুৱা নকৰিবলৈ সিদ্ধান্ত লয়।তাৰ পিছত অহা কোনো চৰকাৰেই এই প্ৰতিবেদনখন ৰাজহুৱা কৰা নাছিল। নেলী হত্যাকাণ্ডৰ ৪২ বছৰ পাছতো, এই প্ৰতিবেদনখন এতিয়ালৈকে ৰাজহুৱা কৰা হোৱা নাই।

 * গোচৰ প্ৰত্যাহাৰ: নেলীৰ সৈতে জড়িত প্ৰায় ৬০০ ৰো অধিক গোচৰ ৰুজু কৰা হৈছিল। কিন্তু ১৯৮৫ চনৰ অসম চুক্তিৰ পাছত শান্তি আৰু পুনৰ্মিলনৰ স্বাৰ্থত এই সকলো গোচৰ প্ৰত্যাহাৰ কৰা হয়। ইয়াৰ ফলত এজনো অপৰাধীয়ে শাস্তি নাপালে, আৰু ভুক্তভোগীসকলে ন্যায়ৰ পৰা সম্পূৰ্ণৰূপে বঞ্চিত হয়।

 * প্ৰতিবেদন গোপন: সেই সময়ৰ পৰা আৰম্ভ কৰি দীৰ্ঘ ৪ দশক ধৰি চৰকাৰসমূহে তিৱাৰী কমিছনৰ প্ৰতিবেদনখন ৰাজহুৱা নকৰিলে। এই গোপনীয়তাৰ ফলত প্ৰশাসনিক ব্যৰ্থতা আৰু হত্যাকাণ্ডৰ মূল কাৰণসমূহৰ চৰকাৰী সত্য কেতিয়াও প্ৰকাশ নহ'ল।

৩. নেলী হত্যাকাণ্ডৰ বৰ্তমানৰ প্ৰেক্ষাপট

বৰ্তমান সময়তো নেলী হত্যাকাণ্ড অসমৰ ৰাজনৈতিক আৰু সামাজিক জীৱনত এক গুৰুত্বপূৰ্ণ প্ৰশ্ন হৈ আছে।

 * প্ৰতিবেদন ৰাজহুৱা কৰাৰ সিদ্ধান্ত: অসম চৰকাৰে শেহতীয়াকৈ ঘোষণা কৰিছে যে দীৰ্ঘদিন ধৰি গোপন হৈ থকা তিৱাৰী কমিছনৰ প্ৰতিবেদনখন ২০২৫ চনৰ নৱেম্বৰ মাহত অনুষ্ঠিত হ'বলগীয়া বিধানসভাৰ অধিৱেশনত দাখিল কৰা হ'ব। এই সিদ্ধান্তক এক ঐতিহাসিক পদক্ষেপ হিচাপে গণ্য কৰা হৈছে, যিয়ে এই ক'লা অধ্যায়টোৰ ওপৰত স্বচ্ছতা আনিব।

 * ঐতিহাসিক স্মৰণ: নেলী হত্যাকাণ্ডক ভাৰতৰ ৰাষ্ট্ৰীয় আলোচনাত প্ৰায়ে উপেক্ষা কৰা হৈছে। বৰ্তমানৰ প্ৰেক্ষাপটত, এই গণহত্যাৰ স্মৰণে অসমৰ ভুক্তভোগী সংখ্যালঘু সম্প্ৰদায়ৰ মাজত নিৰাপত্তাহীনতাৰ ভাৱনা পুনৰ জাগ্ৰত কৰে।

 * নাগৰিকত্বৰ বিতৰ্কৰ সৈতে সম্পৰ্ক: বিদেশী বিতাড়নৰ নামত হোৱা এই গণহত্যাৰ সৈতে বৰ্তমান চলি থকা NRC আৰু CAA ৰ বিতৰ্কৰ এক ওতঃপ্ৰোত সম্পৰ্ক আছে। ভুক্তভোগীসকলে ভাবুকিৰ মাজতো নিজৰ ভাৰতীয় নাগৰিকত্ব প্ৰমাণ কৰিবলগীয়া হোৱাৰ এক জটিল সামাজিক চিত্ৰ ইয়াত ফুটি উঠিছে।

 নেলী হত্যাকাণ্ড আছিল ভাৰতৰ সংসদীয় গণতন্ত্ৰৰ ওপৰত এক প্ৰচণ্ড আঘাত। এই ঘটনা কেৱল অতীতৰ ইতিহাস নহয়, বৰঞ্চ ই বৰ্তমান সময়তো ন্যায়ৰ অভাৱ আৰু ৰাজনৈতিক স্বাৰ্থৰ বাবে গণতন্ত্ৰৰ অপব্যৱহাৰ সম্পৰ্কে এক গুৰুত্বপূৰ্ণ শিক্ষা হিচাপে বিবেচিত হৈছে।